รัสเซียออกมาแสดงท่าทีคัดค้านผลการสอบสวนร่วมระหว่างองค์การสหประชาชาติ (ยูเอ็น) และองค์การห้ามอาวุธเคมี (OPCW) ที่ระบุว่าระบอบการปกครองบาชาร์ อัล-อัสซาด ใช้ “อาวุธเคมี” สังหารพลเรือน โดยอ้างว่าข้อสรุปดังกล่าวยังไม่มีหลักฐานชัดเจนพอที่จะใช้เป็นเหตุผลคว่ำบาตรต่ออัสซาดได้
อังกฤษและฝรั่งเศสเรียกร้องให้สหประชาชาติมีมติคว่ำบาตรลงโทษซีเรีย หลังผลการสอบสวนพบว่า กองกำลังติดอาวุธที่ภักดีต่อบาชาร์ อัล-อัสซาด ได้โจมตีพลเรือนด้วยอาวุธเคมีอย่างน้อย 2 ครั้ง ครั้งแรกในปี 2014 และอีกครั้งในปี 2015
หลังจากที่คณะมนตรีความมั่นคงสหประชาชาติได้เรียกประชุมแบบปิดเพื่อหารือเรื่องนี้ วิทาลีย์ เชอร์คิน เอกอัครราชทูตรัสเซียประจำสหประชาชาติ ได้ออกมาให้สัมภาษณ์ว่า ตน “ยังมีคำถามสำคัญหลายข้อ” และเสนอให้คณะสืบสวนดำเนินการตรวจสอบเพิ่มเติม
“ยังมีคำถามอีกหลายข้อที่ต้องได้รับการอธิบายให้กระจ่าง ก่อนที่เราจะยอมรับผลการตรวจสอบ” เชอร์คิน ระบุ
ก่อนหน้านี้ OPCW ได้ออกรายงานสรุปว่า ก๊าซพิษถูกนำมาใช้เป็นอาวุธในสงครามกลางเมืองซีเรียซึ่งยืดเยื้อมานานกว่า 5 ปีจริง แต่ไม่ได้ชี้ชัดว่าเป็นการกระทำของฝ่ายไหน
อย่างไรก็ตาม คณะสืบสวนที่เรียกว่า “กลไกสืบสวนร่วม” (Joint Investigative Mechanism – JIM) ได้ประกาศกล่าวโทษเป็นครั้งแรกว่า อัสซาดเป็นฝ่ายที่ใช้อาวุธเคมี แม้เขาจะปฏิเสธมาตลอดหลายปีก็ตาม
เอกอัครราชทูตอังกฤษและฝรั่งเศสระบุว่า การใช้ก๊าซพิษสังหารประชาชนเช่นนี้เข้าข่ายก่อ “อาชญากรรมสงคราม” ขณะที่ ซาแมนธา เพาเวอร์ เอกอัครราชทูตสหรัฐฯ ประจำสหประชาติก็เรียกร้องให้สหประชาชาติมีมาตรการตอบสนองอย่างรวดเร็วเพื่อนำตัวคนผิดมาลงโทษ
อย่างไรก็ดี เชอร์คิน กลับระบุชัดเจนว่าเขา “ยังไม่เชื่อถือ” ผลการสอบสวนของ JIM
“รายงานไม่ได้ระบุเลยว่าจะให้คว่ำบาตรใคร… ไม่มีรายชื่อ ไม่มีการชี้ชัด ไม่มีลายนิ้วมือผู้กระทำ” เขากล่าว
“แน่นอนว่าเรามีหลักฐานอยู่ เราทราบว่าก๊าซคลอรีนถูกนำมาใช้แน่นอน แต่อย่าลืมว่าไม่มีรอยนิ้วมืออยู่บนปืน”
คณะสืบสวน JIM ระบุว่า กองทัพซีเรียเคยใช้อาวุธเคมีถล่มหมู่บ้าน 2 แห่งในจังหวัดอิดลิบ ได้แก่ หมู่บ้านทัลเมเนส (21 เมษายน 2014) และหมู่บ้านซาร์มิน (16 มีนาคม 2015) โดยเฮลิคอปเตอร์ของกองทัพอากาศซีเรียได้หย่อนอาวุธลงไปบนบ้านเรือน และปล่อยสารพิษออกมา และในกรณีของหมู่บ้านซาร์มินนั้นพบหลักฐานว่าสารเคมีที่ใช้ “มีลักษณะตรงกับก๊าซคลอรีน”
ก๊าซคลอรีนถูกห้ามใช้เป็นอาวุธตามอนุสัญญาว่าด้วยอาวุธเคมี (Chemical Weapon Convention) ซึ่งรัฐบาลซีเรียได้เข้าร่วมเป็นภาคีเมื่อปี 2013 ตามแรงกดดันของมหามิตรอย่างรัสเซีย
บาชาร์ จาฟารี เอกอัครราชทูตซีเรียประจำสหประชาชาติ ประกาศไม่ยอมรับผลการสอบสวนของ JIM โดยอ้างว่าคณะทำงานชุดนี้ยังไม่มี “หลักฐานทางกายภาพ” ที่จะยืนยันได้ว่ามีการทิ้งระเบิดถังบรรจุก๊าซคลอรีนลงสู่ชุมชนจริง และอาศัยเพียงคำบอกเล่าจากพยานซึ่งเป็น “พวกกลุ่มติดอาวุธก่อการร้าย”
ผลการสอบสวนยังพบด้วยว่า กลุ่ม ISIL ก็ใช้ก๊าซมัสตาร์ดโจมตีเมืองมาเรีย (Marea) ในจังหวัดอะเลปโป เมื่อเดือน สิงหาคม ปี 2015 ด้วย
ด้านองค์กรฮิวแมนไรต์วอตช์เรียกร้องให้คณะมนตรีความมั่นคงสหประชาชาติยื่นฟ้องต่อศาลอาญาระหว่างประเทศ (ไอซีซี) เพื่อเอาผิดระบอบการปกครองบาชาร์ อัล-อัสซาด ฐานก่ออาชญากรรมสงคราม และให้มีคำสั่งคว่ำบาตร อัสซาด โดยด่วน
อังกฤษ ฝรั่งเศส และสหรัฐฯ ระบุว่า มาตรการดังกล่าวเป็นทางเลือกหนึ่งที่อาจทำได้ แต่ทว่ารัสเซียและจีนก็เคยใช้สิทธิ์ “วีโต” ปกป้องอัสซาดจากการถูกยื่นฟ้องต่อไอซีซีมาแล้วเมื่อปี 2014
